Lleihau trafnidiaeth ad-hoc i leihau effaith amgylcheddol labordai gwyddorau’r gwaed ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda.

Mae pedwar labordy gwyddorau’r gwaed ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda ac mae pob un yn prosesu’r rhan fwyaf o’r samplau a anfonir atynt, ond, mae angen dadansoddi rhai mewn safle ysbyty neu ganolfan arbenigol arall. Mae’r cludiant arferol rhwng ysbytai ar gyfer y profion hyn yn cynhyrchu 52.4 tunnell o allyriadau carbon, gyda 119,500 o filltiroedd yn cael eu teithio bob blwyddyn.

Mae rhai achosion pan anfonir samplau trwy ddull cludo brys (tacsi) gan na allant aros am gasgliad arferol y diwrnod canlynol. Mae’r ceisiadau ad-hoc hyn ar gyfer cludo samplau patholeg a chynhyrchion gwaed rhwng ysbytai ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, yn ogystal ag i leoliadau mewn byrddau iechyd eraill. Y lleoliadau eilaidd, y tu allan i’r bwrdd iechyd, yw’r canolfannau arbenigol ar gyfer profi.

Lleihau cludiant ad-hoc 5-10% mewn cyfnod o 12 mis. Bydd hyn yn arbed costau ac yn lleihau effaith amgylcheddol trafnidiaeth ddiangen.

Mae’r tîm wedi ymchwilio i weld p’un a yw’r holl gludiant ‘brys’ ad-hoc yn fater o frys clinigol mewn gwirionedd, ac yn anelu at leihau cludiant ad-hoc trwy gwblhau addysg tîm ac adolygu opsiynau profi mewnol yn erbyn profi allanol. Cynhaliwyd archwiliad, a rhagwelodd y tîm fod gostyngiad o 5-10% yn y 12 mis nesaf yn rhesymol a chyraeddadwy.

Cyfrifodd y tîm fod gostyngiad o 5-10% mewn teithio ad hoc ac allyriadau cysylltiedig yn rhoi arbediad blynyddol posibl o 1,950-3,901 cilogram CO2e, sy’n cyfateb i 4,678-9,355.5 milltir a yrrir, a hyd at £10,367.

Nid oedd manylion bob amser ynghylch pam neu beth a anfonwyd heblaw am “sampl” felly roedd yn anodd archwilio angen clinigol gwirioneddol am gais brys ymhellach.

Casglwyd data drwy dîm logisteg y bwrdd iechyd ar gyfer y cyfnod rhwng 21 Hydref a 22 Medi. Roedd y data’n cynnwys yr awdurdodwr a’r daith trafnidiaeth, gan gynnwys milltiredd a chost (£). Cymerwyd y ffactor allyriadau ar gyfer milltiroedd a yrrir mewn tacsi o gronfa ddata’r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Gwnaethom ail-archwilio ein pellter teithio a’n cost yn dilyn cam 1 a byddwn yn parhau i ail-archwilio dros y 12 mis nesaf wrth i ni barhau â cham 2 y prosiect.

Cafwyd adborth gan staff drwy sgyrsiau anffurfiol ac yn ystod cyfarfodydd.

Roedd y rhain yn cynnwys sylwadau fel “Mae’r prosiect hwn wedi ein galluogi i edrych ar y broses o ddifrif a gweld yr arbedion posibl”

“Gellir dechrau dileu  teithiau gwastraffus posibl nad ydynt yn ychwanegu dim at lwybr y claf yn awr”

Mae cydweithwyr hefyd wedi tynnu sylw at y ffaith y bydd lleihau prosesu diangen ar gyfer cludiant ‘brys’ ar gyfer profion nad ydynt yn rhai brys yn glinigol yn arbed amser staff: “Bydd lleihau trafnidiaeth ad-hoc hefyd yn lleihau’r pwysau ar staff, wrth i nifer y profion anfon brys leihau bydd hyn yn caniatáu iddynt ganolbwyntio ar dasgau sy’n fwy sensitif i amser”

Er nad yw’r tîm wedi gallu dangos unrhyw ostyngiad mewn rhediadau trafnidiaeth dros gyfnod y prosiect 10 wythnos, mae hyn bron yn sicr oherwydd yr amserlenni byr i ganiatáu i’r ymyriadau addysg ac ymddygiad ddod i rym. Mae ymyriadau eraill yn barhaus ac felly bydd yn cymryd mwy o amser i adlewyrchu effaith.

Ffactor arall yw natur frys rhai o’r samplau/cynhyrchion gwaed hyn. Weithiau ni allant aros am gludiant arferol neu iddynt gael eu hanfon trwy’r gwasanaeth post. Bydd cludo’r rhain bob amser yn ad-hoc. Felly, wrth fesur cludiant, rhaid inni ystyried y natur frys yn glinigol.

Ni fydd unrhyw risg i ganlyniadau cleifion yn dod o’r prosiect hwn gan fod yr holl samplau’n cael eu hadolygu ar sail brys clinigol. Mae’r prosiect hwn yn ceisio amlygu pan fydd samplau’n cael eu hanfon mewn tacsi pan allai fod opsiynau trafnidiaeth mwy priodol ar gael.

Bellach mae archwiliad trafnidiaeth ad-hoc blynyddol wedi’i gynllunio i fesur y lefelau. Dylai’r ymyriadau parhaus a gynllunnir ddangos gostyngiadau parhaus mewn cludiant ad-hoc, hyd nes mai dim ond samplau clinigol brys sydd angen y dull hwn o gludo.

Mewn gwirionedd, ‘diwedd’ y prosiect hwn yw dechrau prosiect hwy, mwy o faint sy’n edrych ar drafnidiaeth sampl patholeg ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a thu hwnt. Mae’r prosiect hwn wedi ein galluogi i gwmpasu’r system bresennol a dechrau targedu’r ‘gwastraff’.